Finlandiya'da Öğretmen Olmak ve Fin Eğitim Sistemi

Gezi gözlem raporlarının akıcı bir dille anlatılması gerektiğini biliyorum. Eğer sıcağı sıcağına yazmazsam, bu farklı deneyimi paylaşamayacağımdan korkuyorum. Kuzey ülkelerinin yaşam şekilleri, doğal olarak eğitim sistemlerinin de, farklı bir bakış açısıyla tartmamız gerektiğini ortaya koyuyor. Bu yazıda, Finlilerin sürekli bilinen yönlerine ek olarak, kendi gözlemlerimi aktarmaya çalışacağım.

Gemi'den Helsinki

Ocak ayının son haftası Finlandiya’nın başkenti Helsinki’ye geldik. Geldik diyorum farklı alanlardan 30 kadar öğretmen ve akademisyenle birlikte, EKİP Travel Organizasyonu ile. Aslında pasaport kontrolde belli oluyor, farklılıklar. Ekipten en son kontrole kaldım. Görevli herkese sorduğu gibi benim de branşımı sordu. Ülkemizin genel özelliklerini biliyorsunuzdur. Ben okul öncesi öğretmeniyim dediğinizde, ne gibi tepkiler alacağımızı da… Görevli polis ; wooww, very good diyerek kaşeyi pasaporta vurdu. İlk başta dalga geçtiğini düşündüğümde ise, bu ülke de öğretmenlerin, özelikle de sınıf ve okul öncesi öğretmenlerinin ne kadar önemli olduğunun altını çizmeden edemeyeceğim. Ülkeye girer girmez, “ben öğretmenim” yazan bir şeyler giymek isteyebilirsiniz J baştan söyleyeyim, Eğer okul ziyareti yapacaksanız öncelikle kıyasa gitmeden, anın tadını çıkarınız ne de olsa motivasyonu yüksek bir gezi olacaktır J.

Fin eğitim sisteminde , okul öncesi eğitim ile ilgili çalışmalara bakmadan önce, genel düzeni iyi çözümlemek gerekiyor. Zaten, genel yaşam standartlarını gördüğünüzde kafanızda az çok eğitim düzeni şekillenecektir. Bu nedenle önce öğretmen eğitiminden bahsetmek istiyorum.

İlk ziyaret durağımız, Helsinki Normal Lisesi. Okulda, Ortaokul ile birlikte eğitim veriliyor. Okul binası oldukça eski, okul 150. Yılını kutluyor bu yıl. Burası öğretmenlerin mezun olduktan ve atandıktan sonra uygulama yaptığı 11 okuldan birisi. Aynı zamanda bölgesel eğitim veriliyor. Okuldaki tüm öğretmenler Helsinki Üniversitesi’nin görevlendirdiği eğitimciler. Burada görev yapmak, oldukça prestijli. Bu tarz uygulama okullarında öğretmen olmak için, fazladan eğitim almanız ve özgeçmişinizin kabarık olması şart. Öğretmenlerin hemen hepsi doktoralı ya da uzman ve meslektaşlarına göre daha yüksek maaş alıyor.

Helsinki Normal Lisesi'nin öğretmenler odasında brifing

Okullar genellikle yerel yönetimlere bağlı, eğitim departmanları tarafından yönetiliyor. Bizim klasik anlamda algıladığımız bir yönetim şekli yok. Ancak, uygulama okulları üniversitelere bağlı işleyiş gösteriyor.

Öğretmen yetiştirme sistemi, alanım dışı olmasına rağmen, son yıllarda incelediğim konular arasında. Finlandiya’da öğretmen yetiştirme, kurumlara öğretmen seçimi ile başlıyor. Üniversitelerden mezun olan öğretmenler, ilk 3-4 yıl bir yere bağlı olmadan yüksek lisans yapıp, çalışacakları konu üzerinde kendilerini geliştiriyorlar. Eğitim fakültelerinde teorik açıdan yüklü eğitim yapılıyor. Bu eğitim, yani lisans düzeyi sizin öğretmen olmanız için yeterli değil. Evet, aynı şeyleri düşündüğümüze eminim. Finlandiya eğitim sisteminin temel ayırt edici özelliği bence burada başlıyor. Öğretmen yüksek lisansını bitirdikten sonra, bizim stajyer öğretmenlik kadememiz gibi, uygulama öğretmen okullarına atanıyor. Tabi kriterleri sağlıyorsa. Bu uygulama okullarında, hayalini kurduğumuz mentörlük sistemi devreye giriyor. Öğretmen adayı menti olarak, mentör öğretmeniyle derslere girip, uzmanlaşacağı alanda çalışmalar yapıyor. Bu çalışmalar yaptığı yüksek lisansın haricinde uzmanlık çalışmaları. Bir nevi atanma tezini, uygulama okulunda yazıyor. Okullardaki menti öğretmenlerin tek amacı var, “nasıl daha iyi olabilirim?”, bu soru Finlandiya’daki her kademedeki öğretmeni kapsayıcı nitelikte. Şimdi soracaksınız eğitim fakültelerine nasıl giriyor ve mezun olduktan sonra ne yapılıyor diye.

Dediğim gibi, öğretmenlik tıp, mühendislik, doğa bilimleri gibi alanların çok çok üstünde yer alıyor. Öğretmen olmak için, Üniversiteye girerken genel sınav sonrası, akademik test ve mülakata alınıyorsunuz. Mülakatlar birebir ve grup tartışması gibi yöntemlerle yapılıyor. Ülke ortalamalarına göre bu sınava başvuranların %10’u öğretmen olabiliyor. Öğretmenlerin genel oranına bakarsak, bizde olduğu gibi kadın öğretmen sayısı oldukça fazla. Gelelim üniversite sonrası işe girme durumuna. Her okulun öğretmen seçme oranı ve şartları değişkenlik gösteriyor. Öğretmen seçimini, sonradan onunda büyük emeklerle müdür olduğunu öğrendiğimiz, okul müdürleri yapıyor. Bizi tekrar uyarıyorlar, Finlandiya’da lisans eğitimi ile öğretmen olamıyorsunuz… işe girerken, ulusal, uluslar arası aldığınız krediler (sertifikalı programlar, dersler, kurslar, yapılan bilimsel çalışmalar v.b.) ve tezinizle kabarık bir öz geçmiş sunmanız gerekiyor. Sonrası ise, y.lisans teziniz dışında uygulama okulundaki teziniz sizi öğretmen yapacak yola ulaştırıyor.

Evet buraya kadar, zaten yeterince çözmeye çalıştığım sorular, yerini yeni sorulara bırakıyor. Aslında işin özü öğretmen yetiştirme, seçme ve yerleştirme. Finlandiya eğitim sistemine burada genel olarak değineceğim. Zaten çok bilinen, sosyal medyada yazılan çizilen ne varsa doğru J gittim, gördüm J

okul koridorları

Fince Kamu eğitimi 1860'larda başlamış (Okumayanlar varsa, “Beyaz Zambaklar Ülkesi” kitabını sonuna kadar tavsiye ederim.). Diğer ülkelerde de olduğu gibi Finlandiya'da ana dil okullaşmanın orijinal kaynağı Kilise olmuştur.

Genel Eğitim Politikalarına bakıldığında ise,

Yüksek kaliteli eğitim ve öğretime tüm vatandaşlar için eşit fırsatlar sağlanması Finlandiya eğitim politikasının uzun vadeli bir hedefidir. Finlandiya eğitim politikasında anahtar kelimeler: kalite, verimlilik, eşitlik ve uluslararasılaşma olmaktadır. Eğitim ve kültür temel hakkı Anayasa'da ki en temel haklardandır. Politikaları, hayat boyu öğrenme ve ücretsiz eğitim ilkeleri üzerine inşa edilmiştir. Eğitim ise, toplumun rekabet ve refah için anahtar olarak görülüyor. Eğitim kalitesinin artırılması için, OECD politikalarını ve verilerini temel alıyorlar. Her şeyin öyle muhteşem durduğuna bakmayın, kaynak sorunu yaşadıkları için, okullar arası rekabetin güçlendiğini söylüyorlar. Bu durum, en çok okulun bütçesini yapan ve kabul ettiren okul müdürlerine iş düşürüyor.

öğrenciler için giriş bölümündeki vestiyer

Ortaokul ve lisenin çok amaçlı salonu

İlkokulda sınav yok, okullar ders programları ve saatlerini kendileri düzenliyor. Bizdeki gibi okul kulüpleri var ve çok etkin kullanıyorlar. Beni ters köşe yapan durum ise, çocukların öğrenmeme özgürlüklerinin olması J evet doğru duydunuz, böyle bir hakları var. Lakin lisede özel ve sağlık sebepleri hariç devamsızlık yapma hakları yok. İlkokul 3. Sınıfta, haftada 2 saat İngilizce dersi görerek başlıyor yabancı dil. Peki sonra ne mi oluyor, tüm vatandaşları şakır şakır İngilizce konuşuyor. Bizim çocuklarımız uluslar arası becerileri yerine getirebilmeli diyorlar. Devamı, Finlandiya'da okul öncesi eğitim...